W kontekście czasu trwania pozwu grupowego p-ko Bankowi Millennium (I C 1281/15 ; I ACa 559/23), zainicjowanego jeszcze w 2014 roku, wielu kredytobiorców decyduje się na wystąpienie z pozwami indywidualnymi. Czy tego rodzaju działanie pozostaje słuszne w świetle orzecznictwa oraz racjonalne z punktu widzenia ryzyka przedawnienia roszczenia kredytobiorcy? M.in. na powyższe pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Dlaczego pozew indywidualny p-ko Bankowi Millennium wytoczony przez członka pozwu grupowego (I C 1281/15 ; I ACa 559/23) jest dopuszczalny?
W pozwie grupowym toczącym się przed warszawskim sądem Okręgowym (I C 1281/15), a obecnie Apelacyjnym (I ACa 559/23) Miejski Rzecznik Konsumentów wniósł o ustalenie, że pozwany Bank Millennium S. A. ponosi odpowiedzialność wobec kredytobiorców z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w zakresie różnicy pomiędzy świadczeniem faktycznie pobranym, a świadczeniem jakie powinien bank pobrać, gdyby nie były stosowane klauzule indeksacyjne, które są abuzywne. W pozwie grupowym żąda się zatem ustalenia odpowiedzialności banku z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jedynie w zakresie „różnicy” , a więc w odniesieniu do tzw. „odfrankowienia”. Z treści wyroku w pozwie grupowym I C 1281/15 oraz jego uzasadnienia, wynika, że przedmiotem postępowania grupowego było ustalenie, że Bank Millennium S.A. ponosi odpowiedzialność z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, które polegało na tym, że pobierał od członków grupy wyższe kwoty tytułem spłaty kredytu, niż pobierałby, gdyby nie stosował niedozwolonych postanowień umownych dotyczących indeksacji walutowej, co doprowadziło do powstania bezpodstawnego wzbogacenia. Oczekiwaniem członków grupy było zatem tzw. odfrankowienie umów (dalsze realizowanie stosunków umownych, ale po usunięciu z nich niedozwolonych klauzul indeksacyjnych, a także uzyskanie zwrotu nadpłaconych części rat, do czego doszło w wyniku stosowania przez bank tychże niedozwolonych klauzul).
Tymczasem wedle aktualnego orzecznictwa, obecnie w pozach indywidualnych wnosi się już jedynie o:
- ustalenie nieważności umowy kredytu/ o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego (wynikającego z nieważnej umowy kredytu)
- o zasądzenie zwrotu świadczenia nienależnego spełnionego przez kredytobiorców na rzecz banku wobec nieważności całej umowy,
natomiast nie formułuje się już roszczenia o tzw. „odfrankowienie”.
Co istotne, Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 września 2020 roku (III CZP 87/19) stanął na stanowisku, że roszczenie o tzw. „odfrankowienie” jest roszczeniem odrębnym od roszczenia o ustalenie nieważności umowy, wskazując że: „Żądanie uznania postanowienia wzorca umowy za niewiążące konsumenta (art. 3851 k.c.) nie jest tożsame ani nie zawiera się w żądaniu ustalenia nieważności umowy (art. 58 k.c.).”. Tym samym, roszczenia dochodzone w pozwie indywidualnym, jak i w pozwie grupowym nie są przedmiotowo tożsame, co sprawia, że dopuszczalne jest wystąpienie z pozwem indywidualnym.
Czy warto wystąpić z pozwem indywidualnym p-ko Bankowi Millennium ?
Wystąpienie z pozwem indywidualnym jest korzystne, bowiem pozew grupowy nie zabezpiecza i nie zabezpieczy w pełni interesu kredytobiorców w pełni interesu kredytobiorców nawet w przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia, mając na względzie, że :
- pozwem grupowym nie objęto roszczenia o zasądzenie świadczenia nienależnego, a zatem w przypadku, gdyby Bank Millennium SA odmówił w przyszłości jego zwrotu, konieczne będzie tak czy inaczej wystąpienie z pozwem indywidualnym o zapłatę,
- zachodzą wątpliwości czy pozew grupowy przerwał bieg przedawnienia roszczenia o zasądzenie świadczenia nienależnego, skoro pozwem grupowym nie objęto roszczenia o zasądzenie. Przerwanie biegu przedawnienia następuje tylko w granicach żądania będącego przedmiotem procesu. Innym słowy przerwaniu ulega bieg przedawnienia roszczenia objętego żądaniem i to w takim rozmiarze, jaki został zgłoszony w żądaniu (tak uchwała Sądu Najwyższego (7) – zasada prawna z dnia 29.10.1965 r. III PO 15/65, opubl. OSN Nr 6/1966 poz. 89). Jeżeli powód dochodzi pozwem części roszczenia, to wniesienie pozwu nie przerywa biegu przedawnienia co do tej części roszczenia, która nie została nim objęta. Przerwanie przedawnienia rozszerzonego roszczenia może nastąpić dopiero z chwilą rozszerzenia powództwa (tak SN w wyroku z dnia 25.11.2009 r., V CSK 238/06). Z tego też względu wytoczenie powództwa ograniczonego do części roszczenia, nie przerywa biegu przedawnienia co do nieobjętej powództwem części roszczenia (zob. wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2011 r., I CSK 684/09, opubl. baza prawna LEX Nr 951732; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23.11.2004 r., I ACa 198/2004, opubl. Wokanda Nr 2/2006 poz. 37; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 06.06.2013 r., I ACa 192/13, LEX nr 1331002 oraz Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, Warszawa 2011, s. 285-286).
Bardziej liberalne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15.12.2021 r. (III PUNPP 1/21), w którym wskazał, że wniesienie pozwu przerywa bieg przedawnienia tylko co do roszczeń objętych żądaniem pozwu, bo sąd powszechny nie może wyrokować o niezgłoszonym roszczeniu albo ponad zgłoszone roszczenie (przedmiotu procesu) — art. 321 § 1 k.p.c., niemniej Sąd Najwyższy zaznaczył, że należy odróżnić rozszerzenie powództwa w toku procesu na nowe roszczenie od rozszerzenia, które zmienia jedynie wysokość dochodzonego świadczenia w ramach pierwotnie dochodzonego roszczenia.
W pozwie grupowym w ogóle nie zgłoszono roszczenia pieniężnego o zapłatę, a więc występuje ryzyko, iż przedmiotowe roszczenie pieniężne może zostać uznane za przedawnione. Inaczej sytuacja wyglądałaby, gdyby zgłoszono roszczenie pieniężne, a byłoby ono jedynie modyfikowane (rozszerzane) w toku postępowania – w takiej sytuacji nie doszło by do przedawnienia roszczenia pieniężnego.
W pozwie grupowym bank złożył odpowiedź na pozew sporządzoną dnia 31 grudnia 2014 r., a zatem najpóźniej w tym momencie Bank powziął wiedzę co do tego, iż kredytobiorcy kwestionują umowę kredytu z powodu zastosowania w niej klauzul niedozwolonych. Zatem, w najgorszym scenariuszu, to od tego momentu zacznie biec 10-letni termin przedawnienia roszczeń kredytobiorców o zwrot świadczenia nienależnego, który upłynie z dniem 31 grudnia 2024 r. - pozytywne rozstrzygnięcie w pozwie grupowym nie pozwoli na wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej. Jedynie wyrok ustalający nieważność umowy kredytu tudzież nieistnienie stosunku prawnego wnikającego z nieważnej umowy kredytu będzie mógł stanowić podstawę do wykreślenia hipoteki z księgi wieczystej. Wykreślenie hipoteki wpisanej na skutek nieważnej czynności prawnej następuje bowiem dopiero na podstawie orzeczenia stwierdzające nieważność czynności prawnej/nieistnienie stosunku prawnego.
Jakie rozstrzygnięcie może zapaść w pozwie grupowy p-ko Bankowi Millennium (I C 1281/15 ; I ACa 559/23) ?
Wiele osób zastanawia się jak może wyglądać rozstrzygnięcie w pozwie grupowym p-ko Bankowi Millennium (I C 1281/15 ; I ACa 559/23). Wskazówką co do spodziewanego rozstrzygnięcia może być wyrok, który ostatnim czasie zapadł w podobnym pozwie grupowym p-ko Santander Bank Polska S.A. (I C 976/17). W sprawie p-ko Santander Bank Polska S.A. (I C 976/17) w wyroku orzeczono:
(…) ustala, że pozwany (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W. ponosi odpowiedzialność wobec Członków Grupy: (…) za stosowanie we wzorcach umów o nazwie „Umowa kredytu na cele mieszkaniowe (…) zawieranych w latach 2006-2009 przez (…) Bank S.A. z siedzibą w W. z Członkami Grupy, postanowień niedozwolonych, które znalazły się w: (…)
Jeśli w pozwie grupowym p-ko Bankowi Millennium zapadnie analogiczny wyrok, to pozew indywidualny p-ko Millennium będzie konieczny zarówno w zakresie ustalenia nieważności (tak aby wykreślić hipotekę) jak i w zakresie zasądzenia zwrotu świadczenia nienależnego wobec nieważności umowy w całości. W w/w wyroku nie określono bowiem na czym ma polegać bezpodstawne wzbogacenie banku – ustalano jedynie odpowiedzialność za stosowanie klauzul abuzywnych i następnie to do sądu w pozwie indywidualnym będzie należało ustalenie jaka sankcja z tego tytułu powinna być zastosowana (czy nieważność umowy w całości, czy też nieważność w części). W tym kontekście wydaje się, że konieczne będzie wniesienie pozwu indywidualnego o ustalenie i o zapłatę.
Dlaczego warto nam zaufać ?
W ramach Kancelarii r.pr. Miłosz Filip reprezentuje w pozwach indywidualnych wytoczonych p-ko Bankowi Millennium S.A. już ponad 90 członków pozwu grupowego.
Jako Kancelaria nie boimy się spraw nieoczywistych, a do takich niewątpliwie należy pozew indywidualny (m.in. o ustalenie nieważności umowy/nieistnienie stosunku prawnego) wytoczony przez członka pozwu grupowego. Aktualnie prowadzimy ponad 100 spraw w pozwach indywidualnych wytoczonych przez członków pozwu grupowego, przy czym już w kilkudziesięciu sprawach uzyskaliśmy zabezpieczenie roszczeń, a w kilkunastu wyroki – mimo wiedzy sądu co do uczestniczenia przez Klientów w pozwie grupowym !
Jednocześnie trzeba jednak pamiętać, że jak w każdej sprawie cywilnej, tak i w sprawie wytoczonej przez członka pozwu grupowego, może zachodzić ryzyko, niemniej Kancelaria posiada stosowną argumentację prawną co do dopuszczalności pozwu indywidualnego p-ko Bankowi Millennium. W tych okolicznościach, do decyzji członków pozwu grupowego pozostaje, czy wystąpić na drogę indywidualnej walki z bankiem, za czym przemawia w szczególności możliwość szybkiego uzyskania zabezpieczenia roszczenia oraz korzystnego rozstrzygnięcia w zakresie ustalenia nieważności umowy kredytu. Co do zasady sądy nie negują możliwości wytaczania powództw indywidualnych przez członków pozwu grupowego.
- Przykładowe postanowienia o odmowie odrzucenia pozwu indywidualnego uzyskane przez Kancelarię
W prowadzonych przez Kancelarię sprawach żaden z sądów do chwili obecnej nie odrzucił pozwu indywidualnego naszego Klienta. Uzyskaliśmy natomiast kilkadziesiąt korzystnych postanowień o odmowie odrzucenia pozwu (w tym prawomocne). Poniżej prezentujemy przykładowe z nich:
Autor: r.pr. Miłosz Filip, e-mail: [email protected] .
Przedmiotowy artykuł stanowi jedynie opinię autora i nie może stanowić opinii wiążącej sąd powszechny w postępowaniu sądowym.
Przykładowe orzeczenia:
