W okresie świetności kredytów waloryzowanych do waluty obcej ING Bank Śląski S.A. również oferował produkty tego rodzaju. Choć portfel kredytów frankowych tego banku był niski w porównaniu z bankami, które zagarniały największą cześć rynku (BRE Bank S.A., Millennium S.A. oraz PKO BP S.A.), również ING Bank Śląski S.A., udzielając kredytów indeksowanych, stosował nieuczciwy mechanizm indeksacji. W chwili obecnej pozwala to kredytobiorcom na podważanie umów kredytowych tego banku.
Dlaczego możliwe jest kwestionowanie umów kredytów ING Banku Śląskiego S.A. indeksowanych do CHF?
Większość banków stosowała w kredytach waloryzowanych do waluty obcej mechanizm indeksacji, odwołujący się do Tabeli Kursów zarówno na potrzeby przeliczeń na etapie wypłaty kredytu, jak i jego spłaty. Taki sam mechanizm stosowany był przez ING Bank Śląski S.A. Niedozwolony charakter klauzul indeksacyjnych, a więc tych postanowień umowy wprowadzających konieczność dokonania wypłaty jak i spłaty kredytu w złotych, a w konsekwencji dokonania przeliczenia salda kredytu z PLN na CHF na etapie wypłaty kredytu (biorąc pod uwagę, że kwotę kredytu określano w PLN) oraz z CHF na PLN na etapie spłaty kredytu (biorąc pod uwagę, że harmonogram spłat sporządzony był w walucie CHF).
Które postanowienia umów kredytów ING Banku Śląskiego S.A. były dotknięte wadami?
Wzorce umowne stosowane przez ING Bank Śląski S.A. zawierały klauzule abuzywne najczęściej mające następujące brzmienie (na przykładzie wzorca z 2008 roku):
- § 1 ust. 1 umowy: (…). Równowartość wskazanej kwoty w walucie CHF zostanie określona na podstawie gotówkowego kursu kupna CHF Banku z dnia wypłaty (uruchomienia) pierwszej transzy kredytu (kurs notowany z pierwszej tabeli kursowej Banku – tabela A w tym dniu) i zostanie podana w harmonogramie spłat.
- § 2 ust. 4 umowy: Kredyt zostanie uruchomiony w złotych, a jego równowartość w walucie CHF ustalona zostanie według kursu kupna określonego w §1 ust. 1 , w dniu uruchomienia kredytu (…).
- § 5 ust. 1 umowy: Kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami oraz innymi zobowiązaniami wynikającymi z umowy kredytu. Kredyt, odsetki oraz inne zobowiązania wyrażone w CHF będą spłacane w złotych jako równowartość raty w CHF przeliczonej według gotówkowego kurs sprzedaży CHF Banku z dnia wymagalnej spłaty raty (kurs notowany z pierwszej tabeli kursowej Banku – tabela A, w tym dniu). Inne zobowiązania wynikające z umowy wyrażone w złotych będą płatne w złotych (…)
W/w klauzule indeksacyjne mają charakter niedozwolony (abuzywny), biorąc pod uwagę, że:
- najczęściej kredytobiorca nie był w sposób prawidłowy pouczony o ryzyku walutowym (w tym nie przedstawiano mu jakichkolwiek symulacji wskazujących w jaki sposób w przyszłości może zmienić się saldo kredytu wyrażone w PLN, a także wysokość rat kredytu wyrażonych w PLN w przypadku niekorzystnej zmiany kursu CHF).
- w umowie kredytu nie zdefiniowano kryteriów ustalania kursów waluty w tabeli kursowej Banku, stosowanych na etapie wykonywania umowy kredytu.
Jakie są konsekwencje usunięcia klauzul abuzywnych z umowy?
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego postanowienia, które są abuzywne nie wiążą konsumenta (art. 3851 k.c. i nast.). Jeśli nie wiążą one kredytobiorcy, to należy je traktować tak, jakby ich w umowie w ogóle nie było. Umowa jest nieważna, jeśli po usunięciu z niej abuzywnych postanowień, na podstawie tylko i wyłącznie jej pozostałej treści, nie da się jej wykonać. Jeśli zatem wyeliminujemy z umowy kredytu postanowienia określające sposób ustalenia wysokości zadłużenia, to w przypadku określenia kwoty kredytu w PLN w umowie, nie da się ustalić, ile winno wynosić saldo kredytu w CHF. Następczo nie da się także zwrotnie przeliczyć wysokości raty określonej w harmonogramie spłat w walucie obecnej (CHF) na PLN, skoro spłata kredytu miała odbywać się w walucie polskiej.
Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że wykreślenie z umowy klauzul abuzywnych sprawia, iż umowa kredytu traci swój sens gospodarczy (bez klauzul indeksacyjnych – bank nie mógłby osiągać zysku stosując spread walutowy, a przy tym byłaby ona niezgodna z konsensusem stron z chwili jej zawarcia – strony zamierzały przecież zawrzeć umowę kredytu z odniesieniem do waluty obcej).
Jakie są skutki ekonomiczne ustalenia nieważności umowy kredytu indeksowanego ING Banku Śląskiego S.A.?
Ustalenie nieważności umowy skutkuje stanem, tak jakby umowy nigdy nie zawarto (a zatem, że bank nigdy nie był zobowiązany oddać kredytobiorcy do dyspozycji kapitału kredytu, a kredytobiorca nigdy nie miał obowiązku spłacać rat).
Po pierwsze skutkiem ustalenia nieważności umowy jest likwidacja salda zadłużenia w wynikającego z obowiązującej umowy, które w PLN nierzadko opiewa na kwotę zbliżoną bądź wyższą od salda początkowego określonego w PLN. Po drugie, korzyścią może być zwrot nadpłaty (jeśli takowa występuje) – przez nadpłatę rozumiemy różnicę pomiędzy sumą spłat poczynioną przez kredytobiorcę na rzecz banku, a kwotą kredytu oddaną przez bank kredytobiorcy do dyspozycji. Przy nieważności umowy strony mają bowiem zwrócić sobie nawzajem to co otrzymały w wykonaniu umowy (zgodnie z teorią dwóch kondykcji). Po trzecie, korzyść wynikającą z ustalenia nieważności umowy stanowią odsetki ustawowe za opóźnienie, jakie sąd zasądza od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu świadczenia nienależnego.
Podsumowując, również w przypadku wzorców umownych ING Banku Śląskiego S.A. istnieją podstawy do wystąpienia z powództwem o ustalenie nieważności umowy kredytu. Tego rodzaju sprawy co do zasady obarczone są niskim ryzykiem, biorąc pod uwagę, iż wskazany bank stosował klasyczny mechanizm indeksacji.
autor: radca prawny Miłosz Filip z Kancelarii Radców Prawnych Korzybski Wojciński Kozłowska sp. j.
ING Bank Śląski S.A
Nasze sukcesy w sprawach przeciwko ING Bank Śląski S.A. są najlepszym potwierdzeniem naszej skuteczności. Gwarantujemy indywidualne podejście do każdej sprawy oraz osobiste zaangażowanie radcy prawnego od początku do końca procesu. Oferujemy jasne warunki współpracy. Nasi Klienci mogą bezpiecznie dążyć do rozwiązania swoich problemów. Więcej informacji o wygranych i wyrokach w sprawach frankowych przeciwko ING Bank Śląski znajdziesz tutaj.
