W dniu 11 czerwca 2025 r. w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie o sygn. C‑471/24 odbyła się rozprawa w przedmiocie dopuszczalności stosowania zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR w umowach kredytowych zawieranych z konsumentami.
I. Pytania prejudycjalne i kontekst prawny
Sąd Okręgowy w Częstochowie, w toku postępowania przeciwko PKO BP, zwrócił się do TSUE z czterema pytaniami prejudycjalnymi: dotyczyły one m.in. zakresu stosowania dyrektywy 93/13/WE do umów zawierających WIBOR po wejściu w życie rozporządzenia BMR, obowiązków informacyjnych wobec konsumenta, oceny nierównowagi kontraktowej oraz skutków prawnych uznania warunku odwołującego się do wskaźnika za abuzywny.
II. Przebieg rozprawy oraz harmonogram
TSUE zdecydował się zwrócić o opinię Rzecznika Generalnego, której publikacja przewidywana jest na dzień 11 września 2025 r. Ostateczny wyrok Trybunału zostanie opublikowany po analizie stanowiska Rzecznika – szacowany termin to pierwsza połowa 2026 r.
III. Argumentacja stron
W rozprawie udział wzięły Komisja Europejska, Polska i Portugalia – podtrzymując tezę, że skoro WIBORowi towarzyszy rygorystyczna regulacja BMR – jest to wskaźnik wiarygodny i wyłączony spod oceny abuzywności. Strony reprezentujące sektor finansowy podnosiły, że WIBOR jest obiektywny, oparty na danych rynkowych, transparentny oraz poddany nadzorowi publicznemu i unijnemu, a jednocześnie zgodny z dyrektywami unijnymi oraz przepisami krajowymi. Komisja Europejska oraz rząd RP argumentowały, iż dopuszczenie sądowej oceny zarówno konstrukcji, jak i uczciwości wskaźnika obniżałoby bezpieczeństwo rynku referencyjnego, ustanowionego w ramach rozporządzenia BMR.
Z kolei część orzecznictwa sądów krajowych wskazuje na brak należytego informowania konsumentów o mechanizmie ustalania WIBOR‑u oraz jego możliwych skutkach ekonomicznych – co może wskazywać na abuzywność tych postanowień.
IV. Ewentualny wpływ korzystnego wyroku TSUE w sprawie C-471/24 na umowy kredytowe oparte o klauzulę zmiennego oprocentowania
Przełomowym wątkiem staje się wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 22 stycznia 2025 r. (sygn. akt I C 332/24). Sąd ten po przeprowadzeniu rozprawy stwierdził nieważność umowy kredytowej opartej o klauzule zmiennego oprocentowania WIBOR. W uzasadnieniu wskazano, że bank nie przekazał konsumentom żadnych rzetelnych informacji dotyczących źródła, sposobu wyznaczania i ryzyka związanego ze wskaźnikiem – co według sądu stanowiło naruszenie obowiązku informacyjnego i naraziło konsumentów na znaczne ryzyko ekonomiczne. Powołano się m.in. na zeznania świadka z banku, który przyznał, że nie zna zasad działania fixingu ani tożsamości podmiotu ustalającego WIBOR.
Sprawa ta może stać się istotnym precedensem, jeśli TSUE (a następnie sądy krajowe) uzna, że brak przekazania rzetelnej informacji o wskaźniku referencyjnym WIBOR może stanowić podstawę do uznania abuzywności postanowień umownych.
Powagę sytuacji podkreśla sama struktura rozprawy – mimo że TSUE nie bada samego WIBOR‑u, lecz możliwość jego kontroli przez sąd krajowy, to wydanie opinii Rzecznika Generalnego i dalszy wyrok TSUE mogą wytyczyć kierunek zmian w ochronie konsumentów.
Przełom w orzecznictwie krajowym – uwidoczniony przez wyrok w sprawie I C 332/24 – stanowi ważny sygnał dla branży finansowej i konsumentów. W świetle nadchodzących rozstrzygnięć TSUE, rekomenduje się bankom podjęcie analizy ryzyk prawnych oraz przygotowanie mechanizmów przeciwdziałania skutkom ewentualnego uznania klauzul WIBOR‑owych za niewiążące.
