W sprawach dotyczących sankcji kredytu darmowego, instytucje finansowe coraz częściej uznają powództwa kredytobiorców, pomimo że w ocenie banków zawarte umowy pozostają zgodne z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim. Taka postawa nie wynika jednak z nagłej zmiany stanowiska sektora bankowego, lecz z obawy przed treścią rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
W związku z toczącymi się postępowaniami sądowymi w sprawach kredytobiorców, niektóre sądy krajowe skierowały do TSUE pytania prejudycjalne, dotyczące wykładni przepisów unijnych w kontekście sankcji kredytu darmowego. W obliczu tych zapytań instytucje finansowe podejmują działania mające na celu uniknięcie niekorzystnych dla nich orzeczeń, które wpłynęłyby na przyszłe rozstrzygnięcia dotyczące kredytów konsumenckich.
Banki, dążąc do minimalizacji ryzyka niekorzystnego dla nich wyroku TSUE, coraz częściej decydują się na uznanie roszczeń kredytobiorców na etapie krajowego postępowania sądowego. W konsekwencji unikają sytuacji, w której orzeczenie TSUE jednoznacznie przesądziłoby o ich niekorzystnej pozycji prawnej w tego rodzaju sporach. Ostatnie działanie tego rodzaju miało doprowadzić do „zablokowania” wydania przez TSUE orzeczenia w sprawie C- 566/24.
Znaczenie orzecznictwa TSUE dla kredytobiorców
Co prawda, już same przepisy prawa krajowego (ustawa o kredycie konsumenckim) wprost stanowią, że naruszenie określonych przepisów ustawy powodować ma sankcję kredytu darmowego i przepisy te stanowią samodzielną podstawę dochodzenia roszczeń.
Stanowisko Trybunału mogłoby prowadzić jednak do dalszego umocnienia pozycji kredytobiorców wobec instytucji finansowych, a także jednoznacznie określić obowiązki banków w zakresie zwrotu kosztów około- kredytowych. Potencjalne rozstrzygnięcia mogłyby również przyczynić się do ujednolicenia praktyki stosowania przepisów ustawy o kredycie konsumenckim przez sądy krajowe. Mając na względzie przewidywaną treść rozstrzygnięć TSE (którego orzeczenia zwykle mają charakter korzystny dla konsumentów), instytucje finansowe starają się „zablokować” wydanie orzeczeń przez TSUE. Powyższe jednoznacznie świadczy o panującej w sektorze bankowym obawy związanej z brakiem uzyskania jakiegokolwiek wynagrodzenia w sprawach dot. milionów kredytów konsumenckich.
Instytucje finansowe świadomie unikają konfrontacji przed TSUE, ponieważ dostrzegają wysokie prawdopodobieństwo przegranej. Obecne działania instytucji finansowych świadczą o tym, że roszczenia kredytobiorców mają solidne podstawy prawne, a banki obawiają się ich upowszechnienia w drodze orzecznictwa TSUE.
Korzyści dla kredytobiorców i konieczność działania
Banki, uznając roszczenia kredytobiorców, przyznają im zwrot kosztów około- kredytowych, co w wielu przypadkach oznacza znaczące korzyści finansowe dla konsumentów. Kluczowe jest jednak podjęcie działań przez kredytobiorców – uznanie powództwa przez banki nie następuje automatycznie, lecz w odpowiedzi na skierowane przeciwko nim roszczenia. Oznacza to, że im więcej konsumentów zdecyduje się na dochodzenie swoich praw, tym większa presja spływa na sektor bankowy i tym większe prawdopodobieństwo, że kolejne roszczenia (m.in. z uwagi na chęć przeciwdziałania ujednoliceniu się linii orzeczniczej) będą uznawane bez konieczności długotrwałego procesu sądowego.
autor: r.pr. Adam Kaczmarzyk
