Szansa na dochodzenie roszczeń w kontekście decyzji UOKiK z dnia 29 grudnia 2020 r. w sprawie DOZIK-19/2020
W ostatnich latach obserwujemy intensyfikację działań podejmowanych przez konsumentów oraz instytucje publiczne przeciwko praktykom banków, które oferowały kredyty hipoteczne denominowane lub indeksowane do waluty obcej. Szczególnie kontrowersyjne okazały się zapisy umowne dotyczące zasad przeliczania zobowiązań kredytobiorców, z jednoczesnym ograniczeniem spreadu walutowego przez DNB Nord Polska S.A. (obecnie DNB Bank Polska S.A.).
W tym kontekście kluczowe znaczenie ma decyzja Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 2020 r. (Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział Ochrony Konkurencji i Konsumentów w dniu 6 lutego 2025 r. oddalił odwołanie banku BPH S.A. od decyzji), w której za niedozwoloną (abuzywną) uznano klauzule przewidujące maksymalny spread walutowy na poziomie 8% i maksymalną marżę banku na poziomie 4% w proponowanych przez bank BPH S.A. aneksach do umów waloryzowanych kursem waluty obcej.
Do niedawna umowy waloryzowane kursem waluty obcej zawierane z bankiem DNB Nord Polska S.A. były obarczone dużo większym ryzykiem procesowym ze względu na ograniczenie stosowanego przez bank spreadu walutowego. Decyzja UOKiK zapadła na tle stosowanych przez bank BPH S.A. klauzul ograniczających spread walutowy i marżę – dodatkowo wzmacnia argumentację przemawiającą za unieważnieniem umowy zawartej z bankiem DNB Nord Polska S.A. Jak wskazuje Prezes UOKiK, przytoczone postanowienia w żaden sposób nie precyzują sposobu ustalania przez Bank omawianych danych, wskazując jedynie ich maksymalne wartości procentowe. Konsumenci, w oparciu o treść tych postanowień, nie mają możliwości samodzielnego wyliczenia (w oparciu o dostępne i obiektywne źródła) każdorazowo obowiązujących w Banku wartości marży i spreadu walutowego.
Podobne postanowienia stosował również bank DNB Nord Polska S.A., co otwiera drogę do skutecznego dochodzenia roszczeń przez kredytobiorców.
Charakterystyka klauzuli nr 6380 stosowanej przez bank DNB Nord Polska S.A.
Przedmiotowa klauzula nr 6380, występująca w umowach kredytowych DNB Nord, stanowiła, iż „do określenia własnego kursu kupna i sprzedaży waluty w Tabeli Bank stosuje odchylenie od średniego kursu danej waluty, określonej przez Narodowy Bank Polski. Różnica pomiędzy kursem kupna waluty a kursem sprzedaży waluty wynosi maksymalnie 10% od wartości obu kursów waluty”.
Treść tej klauzuli jednoznacznie wskazuje na możliwość dowolnego kształtowania kursów walut przez bank w granicach 10-procentowego spreadu, co przekraczało nie tylko uzasadnione ramy rynkowe, lecz również zagrażało równowadze kontraktowej pomiędzy stronami umowy. Brak mechanizmu weryfikacji sposobu ustalania kursu oraz dowolność banku w tym zakresie świadczy o rażącej dysproporcji uprawnień stron – co stanowi podstawowy element przesądzający o abuzywności postanowienia umownego w rozumieniu art. 385¹ § 1 Kodeksu cywilnego.
Decyzja UOKiK wobec banku BPH S.A. – istotny punkt odniesienia
W opublikowanej decyzji z 2020 roku, Prezes UOKiK stwierdził, że postanowienie umowne stosowane przez bank BPH, przewidujące spread walutowy na poziomie 8%, narusza zbiorowe interesy konsumentów. W szczególności wskazano, że:
- Klauzula nie zawierała precyzyjnych kryteriów pozwalających kredytobiorcy na zweryfikowanie kursu stosowanego przez bank.
- Bank miał jednostronną i arbitralną możliwość ustalania kursów walutowych.
- Spread o wartości 8% uznano za nieproporcjonalny i nieodzwierciedlający realnych kosztów banku.
Warto zauważyć, że klauzula stosowana przez bank DNB Nord zawierała jeszcze mniej korzystne dla konsumenta postanowienia – dopuszczała bowiem aż 10% spreadu walutowego, przy równie nieprecyzyjnym i nieprzejrzystym mechanizmie ustalania kursów.
Obecne możliwości dochodzenia roszczeń wobec DNB Nord Polska S.A.
W świetle przedstawionej decyzji Prezesa UOKiK oraz dotychczasowego orzecznictwa, kredytobiorcy posiadający umowy zawarte z bankiem DNB Nord mają realną możliwość skutecznego kwestionowania postanowień dotyczących mechanizmu przeliczeniowego i dochodzenia unieważnienia umów kredytowych.
Kredytobiorcy mogą dochodzić w sądzie:
- unieważnienia umowy kredytu frankowego w całości i zwrotu wszystkich wpłat dokonanych na rzecz banku (tzw. teoria dwóch kondykcji),
Dlaczego teraz pozywanie DNB Nord Polska S.A. ma szczególny sens?
Decyzja UOKiK w sprawie BPH S.A. stanowi istotne wzmocnienie argumentacji konsumentów przeciwko bankowi DNB Nord Polska S.A. Mając na uwadze, że:
- klauzula stosowana przez DNB Nord jest analogiczna, a nawet bardziej niekorzystna niż ta w BPH (spread 10% vs 8%),
- orzecznictwo sądów powszechnych i TSUE jest ugruntowane w zakresie prawa konsumentów do skutecznego dochodzenia nieważności umów z klauzulami abuzywnymi,
- decyzja Prezesa UOKiK może być wykorzystana jako solidne wzmocnienie argumentacji prawnej na tle klauzuli nr 6380 stosowanej przez bank DNB Nord i wpisanej do rejestru klauzul niedozwolonych,
to obecna sytuacja prawna sprzyja podejmowaniu działań prawnych przeciwko bankowi DNB Nord Polska S.A. Im szybciej konsument zdecyduje się na dochodzenie roszczeń, tym większa szansa na skuteczne zabezpieczenie interesu majątkowego.
