W ostatnim czasie głośno było o wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 7 grudnia 2023 r., C-140/22. Otóż wskazanym orzeczeniem Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21, w której to Sąd Najwyższy forsował pogląd, zgodnie z którym roszczenie konsumenta o zwrot świadczeń nienależnych uczynionych na rzecz banku staje się wymagalne nie na zasadach ogólnych (to jest z chwilą wezwania banku do dokonania zwrotu), a rzekomo dopiero od momentu złożenia przez konsumenta oświadczenia w przedmiocie świadomości wszelkich skutków unieważnienia umowy oraz wyrażenia zgody na tego rodzaju rozwiązanie.
Niewątpliwie rozstrzygnięcie to pozostaje nad wyraz korzystne dla konsumentów, albowiem prowadzić powinno ono do zdezaktualizowania się linii orzeczniczej, w ramach której sądy powszechne uznawały, że okres liczenia odsetek ustawowych za opóźnienie należnych konsumentowi rozpoczyna swój bieg dopiero od chwili pouczenia konsumenta przez Sąd o skutkach nieważności umowy. Tym samym, orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej prowadzi do konkluzji, że kredytobiorca może się domagać odsetek przez cały okres procesu, nie zaś dopiero od rozprawy mającej miejsce najczęściej na koniec postępowania przez Sądem I instancji.
Obawy kredytobiorców
Niemniej jednak, w ramach prowadzonej praktyki dostrzegamy, że fakt wydania wspomnianego orzeczenia na nowo obudził obawy części kredytobiorców co do możliwości dochodzenia roszczeń pieniężnych z tytułu nieważności umowy kredytu frankowego spłaconego w okresie dłuższym niż przed 10 laty. Skąd wątpliwości w tej materii? Otóż zgodnie z obecnym stanem prawnym (w tym przepisami przejściowymi do nowelizacji kodeksu cywilnego, która weszła w życie od 9 lipca 2018 roku) dla roszczeń konsumenta, których wymagalność nastąpiła wcześniej niż przed 1 stycznia 2015 roku zastosowanie znajdzie dotychczasowy, 10-letni termin przedawnienia roszczeń. Powyższe, w połączeniu z powszechnie aprobowaną w orzecznictwie zasadą, zgodnie z którą zobowiązania o charakterze bezterminowym rozpoczynają bieg przedawnienia już od chwili w której wierzyciel po raz pierwszy skutecznie mógł wezwać dłużnika do zapłaty i tym samym postawić swoje roszczenie w stan wymagalności, budzi niepokój części kredytobiorców, czy też na pewno ich powództwo o zapłatę roszczenia z tytułu kredytu całkowicie spłaconego dłużej niż przed 10 laty nie zostanie oddalone przez Sąd ze względu na przedawnienie dochodzonego roszczenia.
TSUE na korzyść kredytobiorców
Miło nam poinformować, że w świetle ugruntowanej linii orzeczniczej, obawy w tej materii pozostają całkowicie niezasadne. Kwestia ta znalazła bowiem jednoznaczne rozstrzygnięcie w wyrokach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 10 czerwca 2021 r., C-776/19o oraz z dnia 8 września 2022 r., C-80/21 do C-82/21), w których to Trybunał uznał, iż cel dyrektywy 93/13 prowadzi do przekonania, że termin przedawnienia roszczenia z tytułu nieważności umowy kredytu nie może rozpocząć swojego biegu przed datą, z którą konsument dowiedział się o wadliwości swojej umowy. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej słusznie zauważył bowiem że ochrona praw konsumenta może być skuteczna tylko wtedy, gdy kredytobiorca miał możliwość zapoznania się z przysługującymi mu uprawnieniami przed upływem terminu przedawnienia roszczenia. W innym bowiem wypadku – bez jakiejkolwiek winy ze swojej strony – konsument utraciłby możliwość przeciwdziałania stosowaniu nieuczciwych postanowień znajdujących się w zawartej przez niego umowie.
Podsumowując, fakt wydania wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 7 grudnia 2023 r., C-140/22 w żaden sposób nie wpływa na sytuację prawną konsumentów posiadających kredyt całkowicie spłacony w okresie dłuższym niż przed 10 laty, albowiem wciąż bez większych obaw mogą oni dochodzić roszczeń względem banku.
autor: radca prawny Maciej Rączkowski
