W ostatnich miesiącach informowaliśmy Państwa o szeregu korzystnych orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej regulujących między innymi kwestie:
- braku przysługiwania bankom roszczeń tytułem wynagrodzenia za korzystanie z kapitału czy tytułem waloryzacji sądowej (wyrok z dnia 15 czerwca 2023 r., C-520/21 oraz postanowienie z dnia 12 stycznia 2024 r., C-488/23),
- konieczności udzielenia zabezpieczenia poprzez wstrzymanie obowiązku dalszej spłaty rat kredytu w przypadku istnienia „nadpłaty” po stronie konsumenta (wyrok z dnia 15 czerwca 2023 r., C-287/22),
- możliwości uznania postanowienia za abuzywne wyłącznie ze względu wpisania podobnego postanowienia do rejestru klauzul niedozwolonych oraz konieczności uznania, że kredytobiorca jest konsumentem zawsze gdy wynika to z celu kredytowania – nawet w wypadku gdy kredytobiorca był pracownikiem banku czy miał wyższe wykształcenie ekonomiczne (wyrok z dnia 21 września 2023 r., C-139/22),
- konieczności uznania roszczenia kredytobiorcy za wymagalne już od chwili doręczenia bankowi wezwania do zapłaty, a zatem rozpoczęcia biegu liczenia roszczenia odsetkowego już od chwili wezwania banku do zapłaty (wyrok z dnia 7 grudnia 2023 r., C-140/22),
- braku możliwości uwzględnienia zarzutu zatrzymania w świetle celów dyrektywy 93/13 (wyrok z dnia 14 grudnia 2023 r., C-28/22).
Tytułem podsumowania należy jeszcze raz przypomnieć, że wszystkie powyżej wymienione orzeczenia pozostają skrajnie niekorzystne dla banków, albowiem prowadzą do jednoznacznego wniosku, że w przypadku unieważnienia umowy kredytu bank nie odzyska od kredytobiorcy nic oprócz nominalnej kwoty wypłaconego kredytobiorcy kapitału, a jednocześnie sam konsument może się od banku domagać nie tylko zwrotu wszelkich uczynionych na rzecz banku świadczeń, ale również odsetek ustawowych za okres trwania procesu, w trakcie którego obowiązek dalszej spłaty rat kredytu winien być przez Sąd zawieszony.
Skutki dla kredytobiorców
Ukształtowanie się tak korzystnej dla konsumentów linii orzeczniczej skutkuje faktem, iż w ostatnich miesiącach w ramach prowadzonej przez nas praktyki dostrzegamy coraz więcej przykładów wyłamywania się sektora bankowego od dotychczas powszechnej praktyki apelowania od niekorzystnego dla banku wyroku Sądu I instancji zawsze – tylko po to ażeby „przeciągnąć” czas trwania procesu oraz zmusić kredytobiorcę do dłuższego oczekiwania na wypłatę przysługującego mu świadczenia.
Prym w tej kwestii wiodą zwłaszcza BNP Paribas Bank Polska S.A., Bank Ochrony Środowiska S.A. oraz DNB Bank Polska S.A. – w sprawach prowadzonych przeciwko tym bankom kancelaria w ostatnim czasie wielokrotnie spotykała się z sytuacją, w której bank rezygnował z możliwości złożenia apelacji, dobrowolnie rozliczając się z klientami w krótkim czasie po orzeczeniu Sądu pierwszej instancji.
W naszej ocenie zmiana stanowiska części banków w tym zakresie pozostaje w pełni racjonalna, albowiem nie tylko pozwala bankom uniknąć konieczności ponoszenia wysokiej opłaty sądowej od apelacji (5% wartości przedmiotu sporu) oraz konieczności zwrotu kosztów procesu na rzecz kredytobiorcy (najczęściej w kwocie 8100,00 złotych), ale także prowadzi do ograniczenia kosztów kredytodawcy związanych z obowiązkiem zapłaty na rzecz konsumenta odsetek ustawowych za opóźnienie (wynoszących – wedle obecnej stawki – 11,25% w skali roku).
Coraz częściej banki dostrzegają zatem, że w ramach składanych apelacji nie są w stanie wygrać nic poza kupnem odrobiny czasu, którego jednak uzyskanie staje się całkowicie niewspółmierne do wysokości ponoszonych z tego tytułu kosztów. Pozostaje nam mieć jedynie nadzieje, że również kolejne banki zaczną racjonalizować swoje działania w tej materii, co z pewnością prowadziłoby do choćby częściowego „odkorokowania” sądów powszechnych oraz przyczyniłoby się do znaczącego przyspieszenia średniego czasu rozpatrywania przez sądy spraw „frankowych”.
autor: radca prawny Maciej Rączkowski
