Rzecznik Finansowy wniósł skargę nadzwyczajną do Sądu Najwyższego w sprawie dotyczącej ubezpieczenia niskiego wkładu własnego (UNWW) w umowie kredytu waloryzowanego do CHF. W rozpatrywanej sprawie Sąd Okręgowy przychylił się do argumentacji banku i oddalił powództwo kredytobiorców. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał m.in., że choć postanowienia umowne dotyczące UNWW nie cechowały się idealną ekwiwalentnością, to nie naruszają interesu konsumenta w sposób rażący. Z takim zapatrywaniem Sądu II instancji słusznie nie zgodził się Rzecznik Finansowy.
Dotychczas Rzecznik Finansowy stał na stanowisku, że klauzula UNWW ma charakter klauzuli abuzywnej, w szczególności ze względu na niezgodność z uczciwością i lojalnością kontraktową, bowiem kształtuje ona prawa i obowiązki kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Zdaniem Rzecznika tego typu klauzula jest niejasna i nieczytelna, nie spełnia warunku formalnej i materialnej przejrzystości ani transparentności postanowień umowy. Nie wskazuje również, że koszt ubezpieczenia jest w sposób ekonomicznie uzasadniony i skorelowany z ryzykiem kredytodawcy (brakującym wkładem własnym). W dodatku, opłata tytułem UNWW nie musi odpowiadać rzeczywistym kosztom umowy ubezpieczenia zawartej przez bank z ubezpieczycielem, której treści notabene kredytobiorca nie zna. Jedynie bank mógł zweryfikować, czy koszt ubezpieczeniowy jest skorelowany z ryzykiem kredytodawcy oraz czy jest równy rzeczywistym kosztom ubezpieczeniowym wynikającym z umowy ubezpieczenia. Wedle Rzecznika Finansowego konstrukcja klauzuli UNWW skutkuje uzyskiwaniem przez bank dodatkowego zysku, wynikającego ze stosowania w ustalaniu podstawy wyliczenia opłaty odpowiednio kursu kupna i kursu sprzedaży waluty – dodatkowo ustalanych jednostronnie przez bank. Tego typu klauzula godzi w zasadę uczciwości i lojalności kontraktowej, czy też równości stron.
Stanowisko Rzecznika Finansowego zgodne jest z ugruntowanym już w orzecznictwie poglądem, iż sprzeczne z dobrymi obyczajami, zasadą ekwiwalentności świadczeń i równości stron jest obciążenie kosztami UNWW konsumenta w sytuacji, kiedy nie ma on żadnego wpływu ani nawet wiedzy o zawarciu i treści umowy łączącej bank z ubezpieczycielem, a zobowiązany jest przyjąć na siebie koszty wynikające z tej umowy w adhezyjnej umowie kredytu i na zasadach, których nie może uzgodnić indywidualnie z bankiem ani z ubezpieczycielem (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 11.04.2019 r., II Ca 1696/18, LEX nr 2706904; wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10.10.2019 r., V Ca 504/19; wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27.11.2019 r., XXVII Ca 624/19,
LEX nr 3011947).
Mając na względzie wskazane okoliczności, interwencję Rzecznika Finansowego w indywidualnej sprawie należy uznać za uzasadnioną. W przypadku bowiem umów kredytów indeksowanych/denominowanych do waluty obcej, w przypadku zastrzeżenia obowiązku uiszczania przez kredytobiorcę składki na UNWW, celowa jest analiza postanowień umownych pod kątem ich abuzywności. W tym zakresie konieczne może okazać się zasięgnięcie profesjonalnej pomocy prawnej.
Autor informacji: Miłosz Filip, radca prawny